Charakterystyka rzek
Martwa Wisła
Martwa Wisła to dawne główne ramię ujściowe Wisły. Stało się „martwe”, po powstaniu Przekopu Wisły w Świbnie i odcięciu od głównego ujścia śluzami w Przegalinie i Pleniewie. Ta ostatnia została rozebrana po wojnie. Martwa Wisła stanowi ważny szlak wodny i umożliwia dotarcie do Gdańska od strony Wisły, z ominięciem wód morskich Zatoki Gdańskiej.
Wisła Śmiała
Wisła Śmiała powstała zimą 1840 r., wskutek przerwania pasa wydm nadmorskich przez spiętrzone lodem wody. Aż do wykopania Przekopu Wisły w 1895 r. miejsce to było głównym ujściem Wisły do morza. Nazywane jest także Przełomem Wisły Śmiałej lub Rozlewiskiem Wisły Śmiałej.
Motława
Motława to rzeka płynąca przez Żuławy Gdańskie i uchodząca do Martwej Wisły przy Polskim Haku. Pętla Żuławska obejmuje tylko ostatni, gdański, odcinek Motławy. Odcinek Polski Hak – Most
Zielony to wewnętrzne wody morskie, zaś od Mostu Zielonego do przystani Żabi Kruk rzeka jest uznana za szlak żeglowny. Pozostała cześć Motławy jest nieżeglownym szlakiem wodnym, przeznaczonym dla turystyki kajakowej.
Śluzy, przystanie
Jedyna na szlaku śluza to Przegalina, łącząca główne koryto Wisły z Wisłą Martwą. Śluza jest zautomatyzowana, ma wymiary użytkowe: 11,91m szerokości i 188,37 m długości.
W basenie Błotnik w pobliżu Przegaliny znajduje się jedna z największych i najwygodniejszych przystani Pętli Żuławskiej. Kilometr dalej można cumować w Wiślince, w przystaniach w okolicach Sobieszewa, w portach w Górkach Zachodnich, na Stogach, Rudnikach i w obrębie Starego Miasta. W przystaniach funkcjonują warsztaty szkutnicze,
silnikowe, żaglomistrzowskie. Są slipy i dźwigi do wodowania jachtu.
Informacje żeglugowe
Ruch statków
Na całej trasie należy uważać na ruch statków – także morskich, holowników, pchaczy z barkami i innych jednostek profesjonalnej żeglugi. Ze względu na styk wodnych dróg śródlądowych z morskimi, oznakowanie nawigacyjne na większości szlaku jest kompatybilne z oznakowaniem morskim.
Mosty
Pierwszy most znajduje się przy śluzie Przegalina i jest zwodzony. Kolejny to przeprawa w Sobieszewie, także zwodzona. Następne znajdują się już za Stogami i są to stałe mosty – wantowy, kolejowy obrotowy (nieotwierany) i Siennicki. Końcowy odcinek Martwej Wisły to wody portowe i Polski Hak.
Jak pływać
Klasyfikacja rzeki Martwa Wisła (klasa Vb) dotyczy śródlądowej drogi wodnej, obejmującej odcinek o długości 11,5 km od rzeki Wisły w miejscowości Przegalina do Górek Zachodnich (Wisła Śmiała). Od Górek
Zachodnich do ujścia rzeki (Gdańsk-Westerplatte) odcinek ten stanowi morskie wody wewnętrzne. Długość całej Martwej Wisły wynosi 27 km. Połączona jest z Zatoką Gdańską dwoma ramionami: Wisłą Śmiałą oraz kanałem portowym w dzielnicy Gdańska Nowy Port.
Martwa Wisła jest oznakowana i ma wytyczony tor wodny. Mielizny, poza
torem wodnym, zdarzają się na odcinku od śluzy Przegalina do mostu w Sobieszewie. Za Górkami Wschodnimi odcinek rzeki jest przebudowany i poszerzony na długości ok około 333 m do 51 m. Dawniej była tu śluza Pleniewo. Przy niesprzyjającym wietrze halsowanie może być utrudnione. Dalej jest znów szeroko, aż do mostu wantowego.
Cztery kierunki
Na obrotnicy, przy Polskim Haku, do wyboru są cztery kierunki:
- Na północ, Kanałem Kaszubskim – przez wody portowe do Wisłoujścia, Westerplatte i na Zatokę Gdańską.
- Na zachód, „właściwą” Martwą Wisłą – przez byłe tereny Stoczni Gdańskiej i portu gdańskiego (zakaz żeglugi), łącząc się ponownie z Kanałem Kaszubskim w pobliżu Westerplatte.
- Na południe wpłyniemy na Motławę, czyli na Stare Miasto w Gdańsku i do Mariny Szafarnia.
- Na wschód – wrócimy na Martwą Wisłę, w kierunku Górek Zachodnich, Sobieszewa i Przegaliny. Mielizny, poza torem wodnym, zdarzają się na odcinku od śluzy Przegalina do mostu w Sobieszewie. Za Górkami Wschodnimi jest kilkusetmetrowe przewężenie (szerokość 51 m), dawniej była tu śluza Pleniewo. Przy niesprzyjającym wietrze halsowanie może być tu utrudnione. Dalej jest znów szeroko, aż do mostu wantowego.
Trasa
0,55 km śluza Przegalina
Przed śluzą linia wysokiego napięcia na wysokości 15 m. Zwodzony most nad śluzą to jedna z kluczowych inwestycji
projektu „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”. Dzięki temu przedsięwzięciu zlikwidowano kolejną barierę
dla jachtów z masztami na szlaku wodnym Gdańsk – Zalew Wiślany.
0,7 km
Przystań położona jest w starorzeczu Wisły, w pobliżu śluzy Przegalina. Prowadzi do niej 3-kilometrowa odnoga od głównego szlaku (basen Błotnik). Wchodząc do basenu Błotnik, na rozgałęzieniu, szerokim łukiem należy opłynąć trzciny. Na początku odnogi zardzewiała dalba – trzeba ją ominąć od zachodu, ale w niedalekiej odległości (około 10 m).
Średnie głębokości na podejściu do Błotnika około to 2,5 m, ale pod koniec szlaku jest mielizna. Na końcu odnogi znajduje się jedna z większych przystani, która powstała w ramach projektu „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”. Oferuje 80 miejsc postojowych w stanowiskach typu Y bom dla jednostek o zanurzeniu 2,5 m. Pływające pomosty są wyposażone w słupki umożliwiające podłączenie energii elektrycznej i wody. Na przystani znajduje się nowoczesny budynek bosmanatu z zapleczem socjalnym i węzłami sanitarnymi. Są również miejsca postojowe na
lądzie, z obsługą slipowania łodzi, i dźwig samobieżny dla jednostek do 15 ton.
3 km – PB – Miejsce do cumowania
Dogodne miejsce do cumowania. Piasek, pojedyncze kamienie.
4,5 km – linia wysokiego napięcia na wysokości 15 m
5,7 km – LB – Wiślinka
Dawna przystań przeładunku odpadów po produkcji fosfogipsów. Dziś przystań techniczna Polskiego Klubu Morskiego. Zwałowisko robi wrażenie swoim rozmiarem. W najbliższym sąsiedztwie jest baza Stoczni Galeon.
8,5 km – LB – Przystanie Brama Sobieszewska i Tęcza
Dwie niewielkie przystanie na południowym brzegu. Pierwsza z nich funkcjonuje przy hotelu, z którego infrastruktury można skorzystać. Druga przystań przeznaczona jest do postoju jachtów i motorówek. Można tu wypożyczyć kajak i inny sprzęt wodny.
9 km – Most zwodzony w Sobieszewie
Prześwit zamkniętego mostu WWŻ wynosi 4 m, a światło przęsła żeglownego z uwzględnieniem prowadnic to 50 m. Budynek obsługi znajduje się na prawym brzegu. Należy dać znać obsłudze, iż oczekujemy na otwarcie mostu, kilka minut przed wyznaczoną godziną, sygnałem dźwiękowym lub telefonicznie.
9,2 km – PB – Rozlewisko Martwej Wisły i Nabrzeże Sobieszewo
Rozciąga się od mostu zwodzonego do przesmyku Pleniewo, tworząc wraz z rozlewiskiem Wisły Śmiałej akwen żeglarski. Po prawej stronie betonowe nabrzeże, w części z tablicami „zakaz cumowania”. Uwaga! Na prawym brzegu, na sto metrów w wodę, wychodzą kamienne falochrony. To Nabrzeże Sobieszewo z miejscami postoju. Warte polecenia jest to z falochronem w kształcie litery „L”. Do zachodniego odcinka cumuje tramwaj wodny z Gdańska. Na końcu południowego brzegu jest piaszczysta plaża.
10 km – LB – Przystań żeglarska Wiślinka
Umiejscowiona w małej zatoczce. Kompleks obiektów umożliwia obsługę śródlądowej turystyki wodnej, w tym obsługę turystów niepełnosprawnych. Znajduje się tu 40 miejsc do cumowania, sanitariaty, hangar i slip. W 2018 roku przystań została rozbudowana.
10,3 km – PB – Górki Wschodnie
Miejsca cumowania kutrów rybackich, a nawet niewielkie wyciągi.
11,5 km – PB – Górki Zachodnie i Przełom Wisły Śmiałej
Rozlewisko Wisły Śmiałej z wyjściem na Zatokę Gdańską. Przez wielu żeglarzy Górki Zachodnie nazywane są morską żeglarską stolicą Polski. Możemy tu nasz jacht slipować, zacumować, naprawić, zatankować paliwo. Do dyspozycji żeglarzy kilka przystani, między innymi: Narodowe Centrum Żeglarstwa, Przystań jachtowa Górki Zachodnie, Neptun, Jachtklub Morski, Marina Przełom.
Górą na wys. 19 m przebiega linia energetyczna.
12 km – PB – Przesmyk Pleniewo i Stocznia Wisła
Przewężenie za rozlewiskiem Wisły Śmiałej. Tu kiedyś była śluza i wrota przeciwpowodziowe, chroniące Gdańsk przed zalaniem.
14 km – LB – Rafineria LOTOS
Okazałe nabrzeże, do którego nie można cumować! Tylko awaryjnie.
16–17 km – Przystanie na Stogach i Rudnikach
Na lewym brzegu Stewa – Gdański Ośrodek Szkoleń Motorowodnych. Nieco przed nią, w Kanale Rozwójki, przystanie Kaper, Bliza i Pałac Młodzieży. Na prawym brzegu przystanie Gdańskiego Klubu Morskiego, dalej Yacht Klubu Północnego. Za nimi przystań remontowa Żeglugi Gdańskiej, stocznia rybacka.
17,93 km – Most wantowy, WWŻ – 7,4 m
17,9–20 km – Od mostu wantowego do Polskiego Haka
Za mostami, z lewej strony, zatoczka. Dalej, przy lewym brzegu, podwodne przeszkody oznakowane pławą kardynalną. W oddali most Siennicki. Przed mostem, na brzegu południowym, zdewastowane Nabrzeże Retmanów. Brzeg północny to Nabrzeże Szyprów. Po lewej stronie, przed mostem ujście Opływu Motławy, a u jego wylotu przystanie: wioślarska AZS, żeglarska ZHP i WOPR-u. Za mostem nabrzeża portowe: po prawej Nabrzeże Krakowskie. Po drugiej stronie Nabrzeże Flisaków, zajęte przez LOTOS Petrobaltic, jednostki jaskrawo pomarańczowe. Martwa Wisła wyraźnie się zwęża.
18 km – Most kolejowy, WWŻ – 8 m
19 km – Most Siennicki, WWŻ – 6,4 m
20 km – Polski Hak
Teren i nabrzeże w Gdańsku, przy ujściu Motławy do Martwej Wisły. Skrzyżowanie dróg wodnych. Płynąc z Górek Zachodnich zdecydowanie w prawo, należy kierować się w stronę Zatoki Gdańskiej (początkowo Kanałem Kaszubskim). W lewo odchodzi stosunkowo wąska odnoga szlaku, rzeka Motława. Lewy brzeg, mocno zasłonięty, to cypel zwany Polskim Hakiem. Na wprost prowadzą wody Martwej Wisły (zakaz pływania).
20–23 km – LB – Zakaz pływania
Tereny stoczniowe, Przystań Cesarska, wyspa Ostrów.
23,5 km – Portowa obrotnica
Z lewej strony widać wody Martwej Wisły, na których są postawione mosty pontonowe, baseny portowe i doki pływające stoczni remontowej.
25,2 km – PB – Nabrzeże Barkowe
Miejsce do cumowania dla jachtów, zlokalizowane w zewnętrznym kanale opływającym Twierdzę Wisłoujście. Nabrzeże
betonowe, wyposażone w polery cumownicze. Początkowo jest ono dość wysokie. Część miejsca wydzielono do cumowania tramwaju wodnego, ale poza tym powinno tu zacumować burtą około 5-7 jachtów. Teren nie jest ogrodzony ani strzeżony. Nie ma tu żadnego zaplecza dla żeglarzy. Uwaga: na końcu nabrzeża przechodzi niska, nieoznakowana linia wysokiego napięcia.
25,5 km – PB – Twierdza Wisłoujście
27 km – PB – półwysep Westerplatte
27,5 km – LB – Latarnia Nowy Port
Zabytkowa latarnia morska Nowy Port. Latarnia nie świeci już od dawna, ale za to jest udostępniona do zwiedzania i funkcjonuje na niej „kula czasu”, opuszczana codziennie o godzinie 12.00 (w sezonie nawet co godzinę). Przy latarni cumują także niektóre tramwaje wodne lub statki pasażerskie.
27,6 km – LB – Kapitanat Portu Gdańsk
Żółty budynek kapitanatu Portu. Obok niego punkt GPK (czyli Graniczny Punkt Kontroli), gdzie jachty przybywające z zagranicznego rejsu mogą dokonać odprawy.
28 km – Główki Portu Gdańsk
Główne wejście do Portu Gdańsk. Falochron zachodni to długa na 80 m promenada, na której końcu znajduje się latarnia morska. Jest to idealne miejsce na spacery i podziwianie z bliska, niemal na wyciagnięcie ręki, statków wpływających do gdańskiego portu.
Motławą z Polskiego Haka do Mariny Gdańsk na Starym Mieście
Kanałem Kaszubskim do Wisłoujścia, Westerplatte i na Zatokę Gdańską
Stowarzyszenie Żuławy
ul. Sikorskiego 23
82-100 Nowy Dwór Gdański
NIP 5792182998
KRS 0000115819