Charakterystyka akwenu
Zalew Kaliningradzki
Zalew jest laguną położoną w głębi Zatoki Gdańskiej Morza Bałtyckiego, od którego oddzielony jest piaszczystym wałem – Mierzeją Wiślaną (Bałtycką). Północno-wschodnia część Zalewu (laguny) należy terytorialnie do Rosji i znajduje się w południowo-zachodniej części obwodu kaliningradzkiego. Łączna długość linii brzegowej wynosi 270 km, z czego 149 km to brzegi części rosyjskiej. Średnia
głębokość akwenu sięga 2,7 m, maksymalna – 5,2 m, a powierzchnia to 838 km², z tego 472,5 km² (56,2%) znajduje się w granicach Rosji. W części północno-zachodniej Zalew tworzy półokrągłą Zatokę Primorską. Od zachodu Zalew jest ograniczony główną częścią Mierzei Wiślanej, która w pobliżu miasta Bałtyjska rozdzielona jest cieśniną o szerokości 400 m, pogłębioną do 9–12 m, co umożliwia przepływ statków na Bałtyk.
Ustrój (reżim) wodny Zalewu Kaliningradzkiego i całego Zalewu Wiślanego wykazuje dużą zależność od odpływu rzek, a także od wymiany wód z morzem. Do Zalewu Kaliningradzkiego wpływa m.in. Pregoła, Mamonowka, Prochodnaja. Brzegi akwenu są niskie i błotniste, a tylko w niektórych miejscach nieco wzniesione. Zbiornik otoczony jest piaszczystymi mieliznami o głębokości do 2 m i szerokości od 0,8 do 1,6 km. Dno zalewu składa się przeważnie z iłu i muszki. Jedynie miejscami jest ilaste i piaszczyste.
Turystyczne wykorzystanie Zalewu Kaliningradzkiego
Ruch pasażerski na Zalewie Kaliningradzkim jest znikomy i odbywa się lokalnie. W latach 90. XX wieku uruchomiono międzynarodowe rejsy, głównie wodolotami ze Swietłyj, Kaliningradu i Bałtyjska do polskich portów Zalewu Wiślanego, tj. Fromborka, Krynicy Morskiej i Elbląga. W latach 2006–2009 żegluga pasażerska i jachtowa pomiędzy rosyjską i polską częścią Zalewu została wstrzymana. Podpisanie nowego porozumienia dotyczącego swobodnej żeglugi otworzyło nową szansę na wznowienie żeglugi turystycznej na tym akwenie. W dodatku porozumienie dało również możliwość pływania dla jednostek pod banderą państw trzecich. Poziom ruchu jachtów i łodzi motorowodnych na Zalewie Kaliningradzkim niestety nie jest adekwatny do jego potencjału. W części rosyjskiej Zalewu funkcjonuje zaledwie jeden obiekt żeglarski oraz 10 portów i przystani, które najczęściej wykorzystywane są dla potrzeb rybołówstwa, obsługi portów towarowych lub administracji. W południowej części Zalewu Kaliningradzkiego położone są porty Krasnofłotskoje i Uszakowo oraz Jachtklub Kaliningrad, w północnej porty w Bałtyjsku, Primorsku, Wzmoriu i przystań pasażerska w Swietłyju. Ponadto żeglarze i motorowodniacy mają również możliwość cumowania jednostek w porcie w Kaliningradzie.
Niestety infrastruktura portowa oraz wyposażenie obiektów są mocno zdekapitalizowane i wymagają modernizacji. Istnieje również potrzeba utworzenia sieci portów i przystani żeglarskiej wokół akwenu.
Tory wodne na Zalewie Kaliningradzkim
Główny tor wodny Zalewu Kaliningradzkiego – oznakowany świetlnymi biało-czerwonymi pławami – prowadzi od granicy z Polską do wyspy Nasypnoj. Na wysokości Krasnofłotska, po prawej stronie toru wodnego, znajdują się niebezpieczne kamieniste mielizny i zatopione wraki. Za wyspą Nasypnoj, od głównego toru, prowadzi tor podejściowy na Kaliningradzki Kanał Morski. Na południowym brzegu Zalewu znajduje się osłonięty port – Uszakowo. Przy końcu Zalewu Kaliningradzkiego tor łączy się z końcowym odcinkiem Kanału Morskiego, skąd wodami portowymi dopływa się do Kaliningradu, a torem podejściowym można dotrzeć do Kaliningradzkiego Jachtklubu, położonego na południowym brzegu. Tor przeznaczony jest dla jachtów o zanurzeniu do 2 m.
Kaliningradzki Kanał Morski – prowadzi z portu Bałtyjsk do portu w Kaliningradzie. Najmniejsza głębokość w uczęszczanej części kanału wynosi 8,5 m. Dno stanowią piaski i muł. Najmniejsza szerokość osłoniętej nasypami części kanału to 40 m, a nieosłoniętej – 65 m. Nasypy otaczają kanał od południa (z wyjątkiem południowo-wschodniej części Zatoki Primorskiej). Tworzą one sztuczne wsypy o numerach 1–8, liczone od portu Kaliningrad do Zatoki Primorskiej. Na nasypach rosną gęste, liściaste lasy, które stanowią ochronę dla statków przed południowymi wiatrami. Między nasypami znajdują się przejścia o szerokości do 30 m i głębokości od 0,5 do 2,5 m. Głębokości w przejściach się zmieniają, a za wyspami występują mielizny. Dlatego wyjścia jachtów o zanurzeniu ponad 2 m z kanału do Zalewu Kaliningradzkiego mają miejsce tylko w otwartej części oraz przejściem przy wyspie nr 1.
W pobliżu północnych brzegów Kaliningradzkiego Kanału Morskiego występują mielizny o głębokości mniejszej niż 1 m. Pływanie na tym obszarze jest bardzo niebezpieczne. Kaliningradzki Kanał Morski wyposażono w nawigacyjne znaki świetlne. Szczególnie dużo znaków znajduje się w miejscach manewrów statków i na zakrętach. Po południowej stronie kanału, co 100 m, ustawiono
stawy pomalowane na biało, z cyframi wskazującymi odległość liczoną od Bałtyjska od wejścia do kanału.
Port Bałtyjsk – Jachtklub Kaliningrad – tor przeznaczony jest dla jachtów o zanurzeniu do 2 m. Szlak prowadzi od Mierzei Bałtyjskiej, po Kaliningradzkim Kanale Morskim do Zatoki Primorskiej i dalej po Zalewie Kaliningradzkim do Kaliningradzkiego Jachtklubu. Długość szlaku wynosi 34,6 km.
Port Bałtyjsk – Jachtklub Kaliningrad – tor zalecany dla żeglugi jachtów o zanurzeniu do 1,5 m. Tor ciągnie się od Mierzei Bałtyjskiej do sztucznej wyspy Nasypnoj i dalej po Zalewie Kaliningradzkim do Kaliningradzkiego Jachtklubu. Długość szlaku wynosi 36,3 km. Podczas żeglugi, szczególnie na szlaku Bałtyjsk – wyspa Nasypnoj, należy zachować ostrożność, zwracając uwagę na północno-zachodni odcinek toru wodnego, w pobliżu którego występują niebezpieczeństwa nawigacyjne w postaci wystających z wody metalowych pirsów i betonowych budowli. Pod wodą ponadto znajdują się pale i inne nieoznakowane przeszkody.
Wody wewnętrzne
Ogólne zasady pływania po wewnętrznych szlakach wodnych Federacji Rosyjskiej zostały zatwierdzone Zarządzeniem Ministerstwa Transportu
Federacji Rosyjskiej nr 129 z dnia 14 października 2002 roku. Nadzór nad przestrzeganiem wymogów zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji
statków na wewnętrznych szlakach wodnych obwodu kaliningradzkiego wykonuje Kaliningradzki Oddział Liniowy Państwowej Inspekcji
Żeglugi Śródlądowej w Basenie Północno-Zachodnim. Obecnie dla jachtów żaglowo-motorowych są otwarte następujące porty:
– Port Bałtyjsk – kontrola graniczna i celna dokonywana jest w Porcie Handlowym (wcześniejszy basen nr 3). Miasto oraz port są zamknięte dla jachtów państw obcych. Można dostać specjalne pozwolenie za pośrednictwem Bałtyckiego Stowarzyszenia Żeglarskiego lub Kaliningradzkiej Federacji Żeglarstwa.
– Port Kaliningrad – jest otwarty dla statków należących do innych państw. Szlak prowadzi przez port w Bałtyjsku i dalej – dla jachtów o zanurzeniu
ponad 2 m – przez Kaliningradzki Kanał Morski, a dla jachtów o zanurzeniu mniejszym niż 2 m albo torem wodnym „Awos’” do wyspy Nasypnoj, albo przez Kaliningradzki Kanał Morski do Zatoki Primorskiej, a następnie Zalewem Kaliningradzkim do Kaliningradu.
W obwodzie kaliningradzkim obowiązuje zakaz pływania po wewnętrznych szlakach wodnych dla statków pod obcą banderą, poza Zalewem Kaliningradzkim i Kaliningradzkim Kanałem Morskim.
Procedury graniczne:
Podpisana z Rosjanami umowa o małym ruchu granicznym dotyczy tylko przejść lądowych, w związku z czym cały ruch po wodzie wymaga konsularnejobsługi wizowej. Wizę można uzyskać, dysponując zaproszeniem, które wystawiane jest przez Obwodową Federację Żeglarską w Kaliningradzie. Na Zalewie Wiślanym i Zatoce Gdańskiej od lat podpisywane są porozumienia o współpracy pomiędzy klubami, związkami żeglarskimi w Polsce i ich odpowiednikami w obwodzie kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Na bazie tych porozumień wystawianie są wzajemne zaproszenia na udział w organizowanych przez związki i kluby imprezach żeglarskich.
Dokumenty niezbędne do uzyskania wizy:
1. oryginał zaproszenia (za pośrednictwem jachtklubu),
2. wniosek wizowy (wypełniając wniosek, należy określić miejsce jego doręczenia: konsulat lub centrum wizowe),
3. zdjęcie (format paszportowy),
4. ważny paszport (przynajmniej 180 dni dłużej niż ważność wizy, o którą się ubiega),
5. ksero poprzedniej wizy z widocznymi pieczątkami świadczącymi o jej wykorzystaniu,
6. zaświadczenie o przynależności klubowej lub ksero dokumentu żeglarskiego,
7. kalendarz polskich imprez żeglarskich (okręgowych i klubowych),
8. kalendarz rosyjskich imprez (okręgowych i klubowych).
9. ubezpieczenie ważne na okres pobytu w Federacji Rosyjskiej w przypadku wiz jednokrotnych i dwukrotnych, ważne na pierwszy wjazd w przypadku
wiz wielokrotnych.
Odprawa graniczna:
Po wpłynięciu na Zalew Kaliningradzki należy zgłosić się do Bałtijsk Traffic, który pracuje na kanale 74. Następnie należy poinformować służby graniczne i administrację portu o pozycji jachtu i czasie niezbędnym do dopłynięcia do portu w Bałtijsku, który jest jedynym morskim przejściem granicznym w obwodzie kaliningradzkim. Bezpośrednio przed wejściem do Bałtijska należy zgłosić się powtórnie przez radio, aby uzyskać zgodę na wejście do portu. Odprawa graniczna odbywa się w basenie nr 3. Pamiętać należy, że nie ma możliwości dopłynięcia do samego Bałtijska. Miasto, z uwagi na swój wojskowy charakter, jest nadal dla jachtów turystycznych i sportowych zamknięte.
Dokumenty niezbędne do odprawy granicznej:
Należy wykonać przed wypłynięciem w rejs kserokopie dokumentów jachtu i paszportów załogi. Najlepiej w trzech egzemplarzach na wejście i trzech egzemplarzach
na wyjście, ponieważ kontrola odbywa się przez przedstawicieli aż trzech służb granicznych i wszyscy wymagają kopii dokumentów. Poza tym usprawnia to odprawę, jej czas zdecydowanie się skraca. Jeżeli płyniemy na jachcie czarterowanym, to warto mieć pełnomocnictwo właściciela (skopiowane odpowiednią ilość razy), upoważniające do prowadzenia jachtu.
Tranzyt:
W ruchu tranzytowym z Polski do Polski nie jest wymagana wiza. Zamiar takiego przekroczenia granicy zgłosić trzeba rosyjskim służbom granicznym dwa tygodnie wcześniej. Nie wchodzi więc w rachubę pomysł przepłynięcia z Fromborka do Gdańska bez wcześniejszego dopełnienia tych formalności.
Szczegółowych informacji udzielają:
Elbląski Okręgowy Związek Żeglarski i Elbląski Jachtklub
tel.: 55 232 67 20, faks: 55 236 19 60
e-mail: eozz.elblag@onet.pl lub biuro@jachtklub.elblag.pl
Informacje żeglugowe
Ruch statków
Pływanie po Zalewie Kaliningradzkim nie sprawia poważnych trudności. Niemniej jednak należy zachować ostrożność, zwracać uwagę na warunki hydrometeorologiczne, poziom wody i inne uwarunkowania miejscowe. W związku z dużą liczbą mielizn zaleca się stałe kontrolowanie pozycji. Szczególnie dotyczy to jednostek płynących niedaleko południowo-wschodniego brzegu Zalewu Kaliningradzkiego. Podczas pływania korzystne jest orientowanie się według świateł i znaków na północnym brzegu Zalewu i Kaliningradzkiego Kanału Morskiego. Najwygodniejszymi znakami są światła i latarnia w Bałtyjsku, wyspa Nasypnoj (tylko w dzień), światła nabieżników Krasnofłtoska, znak brzegowy (południowy) – dwa wysokie kominy miasta Swietłyj, wyspy Kaliningradzkiego Kanału Morskiego, kościół w Uszakowie, kontury domów miejscowości Pribieżnyj i miasta Kaliningrad.
Zagrożenia w żegludze
– kamienista mielizna Szczukinskaja, która rozciąga się 4 km na północ od brzegu, w rejonie osiedla Szczukino,
– wrak w odległości 2,4 km na zachód od miejscowości Kurgannyj,
– w Zatoce Primorskiej oraz w południowej części Zalewu można spotkać przeszkody, które nie są oznaczone na mapach (sieci rybackie).
O czym warto pamiętać
Zatoka Primorskaja jest akwenem nieżeglownym, niedostępnym dla obcokrajowców. Akwen mocno wcina się w Półwysep Sambijski, na wschód od portu Bałtyjsk. Północne i wschodnie brzegi zatoki porośnięte są małymi krzakami, trzcinami i trawami. Na zachodnim brzegu jest las, który stopniowo powiększa się z południa na północ. W środkowej części zatoki głębokość wynosi 3,3–3,9 m, w kierunku brzegów stopniowo się zmniejsza. W południowo-wschodniej części zatoki pojawiają się piaszczyste i mułowe mielizny. Dno zbiornika jest również muliste, występuje tu szary piasek, a miejscami muł z muszlami. Wzdłuż brzegów zatoki, a szczególnie we wschodniej części zbiornika, rośnie dużo wodorostów. Na linii północnego brzegu Zalewu przebiega Kaliningradzki Kanał Morski o długości 32,4 km, łączący Bałtyjsk z portem w Kaliningradzie.
W okresie nawigacyjnym na Zalewie Kaliningradzkim warunki meteorologiczne są sprzyjające. Charakteryzują się one cechami klimatycznymi południowo-wschodniego Bałtyku. Dobra widoczność ułatwia stałą obserwację brzegów, chociaż latem mogą
występować mgły. Prędkość wiatrów dochodzi do 5–8 m/s – przeważanie są to wiatry południowo-zachodnie, przez zachodnie do północnych. Sztormy zdarzają się niezwykle rzadko. Oprócz bryzy, na ten obszar Zalewu nieraz ma wpływ miejscowy wiatr, zwany „biern – sztajnwind”, który wieje od morza ku brzegowi i stopniowo słabnie od północnego-zachodu. W zależności od wiatru na Zalewie Kaliningradzkim następuje zmiana poziomu wody. Przy wietrze od południowego do południowo- zachodniego i zachodniego poziom wody pozostaje bez zmian, przy wietrze od południowego-zachodu przez zachodni do północno-zachodniego podnosi się, przy wiatrach z innych kierunków – obniża się w stosunku do średniego stanu poziomu morza. Prądy na akwenie natomiast są skierowane ku zachodowi. Przy sztormach, wiatrach zachodnich prąd może zmienić kierunek na przeciwny.
Trasa
Wzmorie (Взморье)
Przystań leżąca przy Kanale Kaliningradzkim. Basen przystani znajduje się około 800 m na północ od rynny kanału. Do przystani prowadzi nabieżnik
10,5°, głębokość na podejściu 2,5–3 m, a przy nabrzeżach 2–2,5 m. W osi nabieżnika, po przeciwnej stronie, jest przejście w przerwie między obwałowaniami kanału. Przejście, dostępne dla jednostek o zanurzeniu do 1,5 m, wyprowadza na wody wschodniej części Zalewu. Osiedle, mała osada rybacka, ma podmiejskie połączenia autobusowe z Kaliningradem.
Krasnofłotskoje (Краснофлотское
Przystań rybacka znajduje się w południowo-zachodniej części Zalewu Kaliningradzkiego, na jego południowo-wschodnim brzegu, w pobliżu przygranicznego
miasta Mamonowo. Jest to jedyny port w tej części Zalewu, z racji wyposażenia stanowiący dobre miejsce schronienia. Podejście do przystani od boi podejściowej kursem 166°, wyznaczanym przez nabieżnik. Port, ochraniany od wschodu i zachodu falochronami, tworzą dwa baseny: zachodni, głęboki na 2–3 m i południowy, płytki, dostępny tylko dla małych jednostek. Przystań należy do rolniczej spółdzielni produkcyjnej Kołchoz Rybacki „Za Ojczyznę”. Łączna powierzchnia wynosi 2,52 ha. Znajdują się tu warsztaty mechaniczne, magazyny, pirs o długości 35 m i linia cumownicza o długości 20 m. Ponadto mieści się tu również Stacja Ratownicza Państwowej Inspekcji ds. Małych Jednostek Pływających w Obwodzie Kaliningradzkim (PIMJP Ministerstwa ds. Sytuacji Nadzwyczajnych) oraz morski posterunek
hydrometeorologiczny „Krasnofłotskoje”.
Uszakowo (Ушаково)
Przystań rybacka, która znajduje się w ujściu rzeki Prochładnaja, wpadającej do wschodniej części Zalewu Kaliningradzkiego. Przystań nie oferuje dobrych
warunków postoju, ale może być traktowana jako miejsce schronienia na wypadek sztormu. Podejście do przystani wąskim pogłębionym kanałem, w nabieżniku 143,5°. Dobrym punktem orientacyjnym jest wysoka wieża kościoła. Przystań zlokalizowana jest w korycie rzeki i w niewielkim basenie. Głębokości na podejściu i przy częściowo umocnionych nabrzeżach niskie, w granicach 1–1,5 m.
Primorsk (Приморск)
Port leży u ujścia rzeki Primorskaja. Wejście do portu chronione jest przez dwa falochrony. Głębokości wahają się od 2 do 4 m. Port nie jest używany do nawigacji rekreacyjnej.
Zatoka Primorska (Приморская бухта
Między miastami Bałtyjsk i Swietłyj znajdują się 3 prywatne kryte pochylnie dla łodzi motorowych i kutrów, jednakże nie przewidziano w nich miejsc do cumowania jednostek. Akwen zamknięty dla żeglugi turystycznej.
Bałtyjsk (Балтийск
Port leżący naprzeciw przystani głównego punktu kontroli, dostępny jest tylko za zgodą straży granicznej lub policji. Po uzyskaniu zgody można
cumować przy Urzędzie Celnym, gdzie należy zgłosić swoje przybycie. Ponadto na Mierzei Wiślanej położony jest port z lotniskiem. Jego głębokość
wynosi od 2 m do 3,5 m, przy linii brzegowej od 0,3 do 0,5 m. Od wschodu port jest zabezpieczony zniszczonym pomostem żelazobetonowym. Chroni on przed zachodnimi i północnymi wiatrami. Przy silnych wiatrach południowo-wschodnich w porcie dają się zaobserwować fale do 1 m. Obecnie port nie jest wyposażony. Na jego terenie w Bałtyjsku mieści się Dziecięco-Młodzieżowa Szkoła Sportowa w klasie żeglarstwa i wioślarstwa. Akwen portu jest własnością federalną (Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej). Obiekty brzegowe (hangary) należą do prywatnego właściciela.
Kaliningrad (Калининград)
Port leży w ujściu rzeki Pregoły. Baseny i tereny portowe zajmują jej południowo- wschodnie brzegi. Głębokowodnym Kaliningradzkim Kanałem Morskim, którego końcowy odcinek to skanalizowana rzeka, dopływają tu statki pełnomorskie.
Miejsca do cumowania jednostek:
– Jachtklub „Ost-West” (dawna sekcja żeglarska 93. klubu sportowego Floty Bałtyckiej), ulokowany w Kaliningradzie (bulwar Piotra Wielkiego 1). Funkcjonuje jako letni postój, zimą – miejsce przechowywania jachtów na brzegu. Pojemność – 30 miejsc. Brak urządzeń i wyposażenia (wyjątek stanowi dostęp do eklektryczności);
– Jachtklub „Galeon” nad rzeką Nowa Pregoła;
– Jachtklub „Szturman”, który znajduje się na północnym brzegu w zakolu rzeki, nieco poniżej miejsca, gdzie jej nurt przedziela wyspa Kosse, w obiekcie jest 10 miejsc cumowniczych;
– Kaliningradzki Morski Port Handlowy (KMPH). Na postój jachtów jest przeznaczony pomost nr 3 w przystani „Wolnaja”. Jest toaleta, prysznic i woda pitna.
Przystań Kaliningradzkiego Jachtklubu
Położona na osiedlu Szossejnoje, znajduje się na południowym brzegu wschodniej części Zalewu Kaliningradzkiego. Podejście do przystani należy rozpocząć od boi nr 15, płynąć kursem około 115° do osi prowadzącego do przystani nabieżnika, dalej w linii nabieżnika (kursem 143°). Obiekty klubu zlokalizowane są na przylądku wychodzącym w wody Zalewu, keja znajduje się na jego wschodnim brzegu. Głębokość przy kei wynosi ponad 2 m. W basenie przystani, który tworzy odcięta wysepka i mielizna z zatoczką, jest głębiej. W klubie jest woda, prąd 220 V i 380 V oraz telefon. Można skorzystać z toalet, prysznica i sauny, a także warsztatu. Jachtklub oferuje także usługi noclegowe. Możliwe jest również tankowanie, remont żagli i wyposażenia jachtów.
FishBoat
Marina dla miejscowych armatorów jachtów motorowych, w pobliżu Muzeum Mórz i Oceanów. Wyposażona w y-bomy, dźwig i warsztat. Dodatkowo dostęp do prądu i wody.
Swietłyj (Светлый)
Przystań pasażerska leży na północnym brzegu Kaliningradzkiego Kanału Morskiego, bezpośrednio przy miejskim bulwarze. Do centrum miasta 0,5 km. Stamtąd dobre połączenia z Kaliningradem. Jachty mogą zatrzymać się na krótko przy terminalu wybudowanym dla obsługi statków i wodolotów przypływających z polskich portów. Długość linii cumowniczej – 30 m, głębokość do 2 m. W budynku terminalu WC, woda i telefon Ze względu na ruch statków w kanale, cumowanie tu jest mało bezpieczne. Możliwy jedynie krótkotrwały postój. Przy wschodnim krańcu bulwaru miejskiego mieści się baza klubu wioślarskiego miasta Swietłyj. Głębokość przy nabrzeżu do 0,5 m.
Stowarzyszenie Żuławy
ul. Sikorskiego 23
82-100 Nowy Dwór Gdański
NIP 5792182998
KRS 0000115819