h

Charakterystyka rzek

Wisła-kapryśna królowa polskich rzek

Wisła to jedna z ostatnich dzikich rzek w Europie. Jest to malowniczy, a zarazem wymagający szlak wodny. Uczy pokory wobec żywiołu wody, pokazując jednocześnie najpiękniejsze jej oblicze. Rejs po Wiśle będzie niezapomnianym przeżyciem, jeśli tylko będziecie płynęli zgodnie z zasadami bezpiecznej żeglugi.
Do Pętli Żuławskiej zaliczamy odcinek od Korzeniewa (867,7 km) do ujścia rzeki Przekopem Wisły (941,3 km). Odcinek od Korzeniewa do Tczewa (910 km) jest drogą wodną II klasy z gwarantowaną głębokością tranzytową 1,4 m. Od Tczewa rzeka ma III klasę żeglowności i gwarantowaną głębokość 1,6 m.

Rejs po Wiśle to wyzwanie i przygoda

Rejs po Wiśle jest zawsze pięknym przeżyciem dla wodniaków. Będziecie podziwiać urzekające widoki, rozległą powierzchnię wody, miasta i wioski nad brzegami. Rzeka i okolice są często siedliskiem wielu gatunków ptaków, ostoją pięknej przyrody. Popatrzcie przez lornetkę na Rezerwat Las Mątawski na wysokości 890 km w pobliżu wsi Piekło. To pozostałość po pradawnej żuławskiej puszczy. To wszystko tworzy niepowtarzalny klimat i wspomnienia na długie, zimowe wieczory. Dodatkową zaletą tego szlaku jest brak śluz i mostów zwodzonych. Będziecie śluzować, jeśli zechcecie wpłynąć na boczne szlaki albo zacumować w jednej z przystani za śluzami.

Przekop Wisły – na skróty do morza

Na przestrzeni wieków Żuławy Wiślane były wiele razy nękane powodziami. Straty po tych kataklizmach i strach przed kolejnymi zadecydowały o uregulowaniu Wisły i stworzeniu jej nowego ujścia. Nowe koryto powstawało w latach 1890–1895 na odcinku od Przegaliny do Zatoki Gdańskiej. Przy budowie pracowało, dzień w dzień, tysiąc ludzi i 40 maszyn parowych. Kanał o długości 7 km i szerokości od 250 do 400 m otoczono wysokimi na 10 m wałami. 31 marca 1895 roku, na telegraficzny sygnał cesarza, prezydent Prus Zachodnich otworzył drogę pierwszym strugom wiślanym. Przekop skrócił Wisłę o 10 km.
Uwaga! Wyjście na Zatokę Gdańską Przekopem to szlak dla doświadczonych żeglarzy. Fale, kamieniste brzegi, zmienne głębokości na ujściu i liczne sieci rybackie każą zachować wzmożoną ostrożność. Wyjście na Zatokę Gdańską zostało ułatwione poprzez wybudowanie tzw. kierownic o długości: wschodnia 600 m i zachodnia 550 m. Zainstalowano również świtała nawigacyjne.

Kociewie – kraina nad dolną Wisłą

 

W trakcie rejsu po Wiśle mija się Kociewie. Jest to region kulturowy i etniczny, położony na lewym brzegu Wisły, w dorzeczu Wierzycy i Wdy. Kociewie ma swój hymn,
a 10 lutego obchodzony jest tu Światowy Dzień Kociewia. Nad lewym brzegu Wisły położone są dwa znane miasta kociewskie: Gniew i Tczew.

 

Gniew

 

 Pierwsza wzmianka o Gniewie, „terram Gymeu”, pochodzi z 1229 roku i dotyczy ziemi pomiędzy Wisłą a Wierzycą.
Tę ziemię w 1282 roku przejęli Krzyżacy, rozpoczynając budowę zamku oraz grodu, któremu w 1297 roku nadali prawa miejskie. Od 1464 roku miasto wróciło do Polski, a zamek stał się siedzibą starostów, m.in. Albrechta St. Radziwiłła i Jana III Sobieskiego. Wraz z I rozbiorem Polski Gniew został wcielony do Prus, zaś zamek przekształcono w spichlerz, a następnie w więzienie. Później, w niewyjaśnionych okolicznościach, spłonął dach i trzy skrzydła
zamku. Od tej pory do początku lat 90-tych budowla pozostawała zabezpieczoną ruiną. Odbudowywana przez wiele lat,
stała się ważną atrakcją turystyczną Kociewia. Obecnie twierdza słynie z turniejów rycerskich, zaciętych bitew
i wspaniałych spektakli, podczas których rycerze kruszą kopie, a husaria ściera się ze szwedzkimi muszkieterami. Do
najciekawszych imprez zalicza się Vivat Vasa – Bitwa pod Gniewem 1626, turniej rycerski króla Jana III oraz Festiwal
Muzyki Gospel. Niezapomnianych wrażeń podczas pobytu w Gniewie dostarczą również spacery po średniowiecznych
uliczkach miasta, rejsy gondolą po Wiśle i przejażdżki powozem po urokliwych zakątkach gminy.

Tczew

Miasto liczące 62 tys. mieszkańców. Od końca XIX wieku ważny węzeł kolejowy. Warto zwiedzić kościół farny z XIII wieku, kościół podominikański z XIV wieku i pierwsze w Polsce Muzeum Wisły, które stanowi kompleks z tczewską Fabryką Sztuk. Działa tu punkt informacji turystycznej, prowadzony przez Lokalną Organizację Turystyczną Kociewie.
Znaną atrakcją w mieście jest drewniany, wiatrak typu holenderskiego z XIX wieku. Posiada rzadko spotykane pięcioramienne skrzydło i obrotową głowicę. 

p

Informacje żeglugowe

Ruch statków

Po Wiśle pływa wiele różnych jednostek: barki towarowe, statki pasażerskie i jachty żaglowe w kierunku Zalewu Wiślanego i Gdańska. Uważać trzeba zwłaszcza przy wejściach na boczne szlaki Martwej Wisły, Szkarpawy i Nogatu. Pamiętajcie, że żegluga komercyjna ma pierwszeństwo przed turystyczną.

Mosty

Wszystkie mosty nad Wisłą to stałe przeprawy, których konstrukcje nie przeszkadzają w żegludze przy normalnym stanie wód. 
Duże wrażenie robią dwa mosty w Tczewie. Pierwszy to Most Knybawski. Został zbudowany przez Niemców w czasie II wojny światowej w ciągu 18 miesięcy i wysadzony podczas odwrotu w 1945 roku, a następnie odbudowany w Stoczni Gdańskiej. W jego przyczółkach były schrony i stanowiska ogniowe. Wysokość konstrukcji przy średnim stanie wody w rzece wynosi 15,5 m. Szerokość przęsła żeglownego 60 m. 
Drugi most drogowo-kolejowy to zabytek inżynierii z połowy XIX wieku. Wysokość prześwitu wynosi 11,5 m przy średnim stanie wody.
Jest jeszcze trzeci most na wysokości Kiezmarku, po którym przebiega droga krajowa S7. Ta budowla powstała w latach 70-tych ubiegłego wieku i zastąpiła stary most pontonowy. Wysokość konstrukcji nad rzeką wynosi 10,5 m przy średnim stanie wody.

O czym należy pamiętać?

  • Przed wypłynięciem sprawdźcie prognozę pogody i komunikaty RZGW o stanie wody w rzece. Wysoki stan wody jest często powodem zamknięcia śluz Przegalina i Gdańsk Głowa. Zbyt niski stan wody to przyczyna zamknięcia szlaku dla żeglugi komercyjnej. Jednostki turystyczne o zanurzeniu do 1 m mogą zwykle przepłynąć środkiem szlaku, omijając ostrożnie mielizny.
  • Zagrożeniem dla żeglugi jest silny wiatr północny. Wpycha on wody z Zatoki Gdańskiej w koryto rzeki. Silny nurt Wisły w połączeniu z wodami morskimi wywołuje wysoka falę, która może być niebezpieczna, zwłaszcza dla mniejszych jednostek.
  • Dolną Wisłą pływamy jak po uregulowanej rzece, od jednego brzegu do przeciwnego, a następnie wzdłuż brzegu z zachowaniem odległości ok. 200 m, aż do kolejnych znaków i przejścia szlaku na przeciwny brzeg.
  • Koniecznie czytajcie znaki i stosujcie się do nich. Oznakowanie to zielone romby i żółte iksy na lewym oraz czerwone kwadraty i żółte krzyże na prawym brzegu. Znaki ustawione są zawsze parami, lecz w różnej kolejności. Czasami dodatkowo na wodzie zakotwiczone są zielone lub czerwone bakeny, które oznaczają dla nas skrajną lewą lub prawą stronę szlaku. Tabliczki ze znakami są często przysłonięte zaroślami. Żeby je dojrzeć na przeciwnym brzegu, trzeba mieć lornetkę.
  • Oznakowanie brzegowe kończy się na 928 km przed mostem w Kiezmarku. Od tego momentu można płynąć całą szerokością rzeki  zachowaniem ostrożności. Miejsca niebezpieczne oznaczone są żółtymi pławami-bojkami.
  • Obserwujcie uważnie wodę, czy pod powierzchnią nie widać kamiennych ostróg, o które łatwo zahaczyć kadłubem? Czy nie ma mielizny, na której łódź może utknąć?
  • Największym problemem motorowodniaków jest silny prąd. Polecamy ułożyć trasę rejsu w taki sposób, aby płynąć Wisłą z prądem. To ważne zwłaszcza dla jednostek wyposażonych w niewielki silnik. Jeśli wartki nurt pcha łódź do przodu i nie zdążyliście odczytać znaków, trzeba odwrócić łajbę dziobem do nurtu i w razie potrzeby zwiększyć obroty silnika. Podobnie postępujcie przed manewrem cumowania.

Trasa

866,9 km – PB – Korzeniewo

Na prawym brzegu wejście do basenu portowego, należącego do Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej – Nadzoru Wodnego w Korzeniewie. Postój za zgodą kierownictwa.

869,5 km – most drogowy DK 90

874–875 km – ostrogi

Widoczne dopiero przy niskich stanach wody – istnieje ryzyko napłynięcia i uszkodzenia jednostki pływającej.

876,9 km – LB – ujście rzeki Wierzycy

Szlak nieżeglowny, dostępny jedynie dla kajaków

876,9 km – LB – Gniew

W Gniewie możemy zatrzymać się „na dziko”, na LB, za nieczynną przeprawą promową. Jednak przy niższej wodzie przycumować można jedynie po prawej stronie, bezpośrednio do piaszczystej łachy. W sezonie znajduje się tutaj przystań gondoli, do której należy wpłynąć kanałem pod zamek, prowadzącym od przyczółka nieczynnego promu.

884 km – zerwana od strony lądu ostroga

Przy niesprzyjającym układzie nurtu względem łachy piaszczystej, statki zagrożone są zepchnięciem na niezniszczoną część ostrogi, która znajduje się w chwili obecnej w odległości 70 m od brzegu.

886,6 km – PB – śluza Biała Góra

Wejście do śluzy Biała Góra i na Nogat.

Niebezpieczeństwo – mielizna po prawej stronie na wyjściu ze śluzy na Wisłę

888 km – LB – Wielkie i Małe Walichnowy

Tu możemy zwiedzić pozostałości po cmentarzach mennonickich z połowy XIX wieku. We wsi Wielkie Walichnowy znajduje się bardzo ładny kościół gotycki, otoczony murem o konstrukcji ryglowej. Spalony przez Szwedów, został odbudowany. Sprzed pożaru zachowała się XV-wieczna kropielnica.

888,5–889,4 km – rafa kamienna w miejscowości Piekło

Na dnie zalegają głazy narzutowe, występuje niebezpieczeństwo uszkodzenia kadłuba, szczególnie przy niskich stanach wody.

890–892 km – PB – Rezerwat rzeki Nogat Las Mątawski

Wyraźnie widoczna ściana lasu na prawym brzegu to pozostałość po dawnej puszczy żuławskiej. Rezerwat obejmuje ochroną stare topole, jesiony i dęby. Gniazdują tu rzadkie gatunki ptaków drapieżnych, min. orły bieliki.

896,5 km – LB – Rybaki

W Rybakach znajduje się Śluza Międzyłęska z 1896 roku – jeden z elementów systemu odwadniania Niziny Walichnowskiej. Jej wrota zamykają się same, pod naporem wielkiej wody z Wisły. We wsi jest też stacja pomp odwadniających.

898 km – PB – Mątowy Wielkie

Miejsce, w którym przyszła na świat błogosławiona Dorota z Mątowów, jedyna stygmatyczka w polskiej hagiografii. Warto poczytać życiorys pokutnicy i odwiedzić kościół gotycki ze strzelistą wieżą, bardzo dobrze widoczną z rzeki.

902 km – LB – Gorzędziej

Stary gród z XIII wieku. Na wzniesieniu stoi kościół z początków XIV wieku, z charakterystyczną, widoczną z daleka, wysoką wieżą. Znajdują się w nim relikwie św. Wojciecha.

903,9 km – Most Knybawski

906 km – LB – ujście rzeki Drybok (Struga Subkowska)

Zakaz wpływania.

908 km – LB – Tczew

Na LB pomosty cumownicze, zbudowane w ramach projektu „Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I”. Za pomostami przystań żeglarsko pasażerska z przyłączami mediów i zapleczem sanitarnym.

908,57–908,6 km – mosty tczewskie. Kolejowy i drogowy

915,3 km – LB – Koźliny

Wieś z charakterystyczną szachulcową wieżą kościoła Matki Bożej Różańcowej, pochodzącego z XIV wieku. Samą wieżę dobudowano pod koniec XVII wieku. Między wałem przeciwpowodziowym a brzegiem Wisły, ciągną się plantacje wikliny.

918 km – PB – Palczewo

Warto zobaczyć zabytkowy wiatrak holender i kościół liczący 300 lat.

921–923 km – PB – Nowa Cerkiew

We wsi można podziwiać neogotycki kościół oraz zabytkowy, XIX-wieczny dom podcieniowy. Kolejny taki dom znajduje się
w Gniazdowie.

922 km – linia wysokiego napięcia na wysokości 14,1 m

928,2 km – LB – Leszkowy

Stoi tu ceglany kościółek z XIV wieku pod wezwaniem św. Brata Alberta. Odbudowany, po wielu pożarach, w latach 80. XX wieku. Koniecznie należy obejrzeć cztery kamienne płyty nagrobne w posadzce prezbiterium oraz XVII-wieczne inskrypcje wyryte w cegłach na wschodniej ścianie. We wsi prężnie działa Koło Gospodyń Wiejskich. We wrześniu organizuje ono Święto Wałów. Kobiety wypiekają chleb, robią nalewki. Na wale znajduje się czynna Strażnica Wałowa.

929,9 km – most drogowy w Kiezmarku

930,25 km – LB – wieś Kiezmark

We wsi drewniana Strażnica Wałowa. Wybudowano ją pod koniec XIX wieku na nowym wale wiślanym. Służy jako mieszkanie strażnikowi wałowemu. Warto zwiedzić utrzymany w stylu barokowym kościół Matki Boskiej Częstochowskiej. Świątynia ma charakterystyczną konstrukcję szachulcową.

931 km – PB – śluza Gdańska Głowa, wejście na Szkarpawę

933 km – początek Przekopu Wisły

936 km – LB – wejście do śluzy Przegalina oraz na Martwą Wisłę

Z kanałem, który prowadzi do śluzy, graniczy basen portowy, należący do RZGW Gdańsk, gdzie cumują lodołamacze, pogłębiarki i inny sprzęt należący do RZGW.

937,5 km – przeprawa promowa Świbno–Mikoszewo

Nowoczesny, zbudowany w 2006 roku prom zabiera na pokład 21 aut i 100 pasażerów, a jego nośność to 90 ton. Przeprawa trwa mniej niż 5 minut. 

938,9 km – LB – basen portowy w Świbnie

Baza rybackich kutrów oraz stacja ratownictwa morskiego. Możliwe miejsce postoju, jednak brak jakiejkolwiek infrastruktury.

941,3 km – ujście Wisły do Morza Bałtyckiego

Rezerwat przyrody Mewia Łacha. Można tu spotkać wysmukłe rybitwy o krótkich nogach, mewy, kaczki, bobry i foki. Na powierzchni 19 ha rezerwatu żyje wiele gatunków cennych dla ornitologów i miłośników przyrody. Rezerwat na lewym brzegu ma dobrze wytyczoną ścieżkę edukacyjną, z tablicami poglądowymi i platformami widokowymi. 

Stowarzyszenie Żuławy
ul. Sikorskiego 23
82-100 Nowy Dwór Gdański
NIP 5792182998
KRS 0000115819

Skip to content